233. In contrast to the pronouns ending in -u (tiu, kiu, ĉiu, iu, neniu), a similar series ending in -o refers to an object, fact or action not definitely specified (but never to a person), like English what, anything, something, nothing, etc. Because of their somewhat vague meaning, these pronouns do not occur in the plural, nor are they ever used as pronominal adjectives:

234. A pronoun (not personal) in predicate or relative relation to a pronoun ending in -o must itself be of the same series:

Kio estas ĉi tio, kion vi diras? What is this, which you say?
Ŝi vidis tion, kio ĵus okazis, she saw that which just occurred.
Ĉio ĉi, kion vi vidas, estas farita de ili, everything here (all this), which you see, was done by them.
Li havas ion por vi, sed nenion por mi, he has something for you, but nothing for me.

235. Pronouns, adjectives and adverbs, which are related to each other as corresponding demonstratives, interrogatives, relatives, etc., are called correlatives. In Esperanto the correlative system is more complete than in any other language, and may be summarized as follows:

236. The word ajn may be placed after any interrogative-relative or indefinite correlative word, to give a generalizing sense. In order to avoid confusion with the accusative plural ending, ajn is never attached to the correlative which it follows:

237. The suffix -ing- is used to form words indicating that which holds one specimen of what is expressed in the root:

Unufoje en antikva tempo la regatoj de iu reĝolando en Azio ne havis reĝon. Ne sciante kion fari, ili demandis de la dioj. La dioj respondis, "Kiu ajn venos unue en nian sanktan templon hodiaŭ, por fari oferojn, estos via reĝo." Okaze kamparano nomita Gordio venis al la templo, ĵus post la tagiĝo. La regatoj tuj rekonis la estontan reĝon, kvankam li veturis sur peza malbela veturilo. Salutinte la surprizitan kamparanon, oni nomis lin reĝo. Decidinte fari dankoferon al la dioj, Gordio metis en la templon la veturilon mem sur kiu li tien veturis, antaŭ ol li komencis regi kiel la nova reĝo. La jugo estis alligita (tied fast) per granda ligaĵo el ŝnurego. Post la morto de Gordio oni grade komencis kredi ion tre interesan pri tio. Oni diris ke tiu, kiu povos iel ajn malligi tiun ligaĵon, fariĝos reganto super ĉiuj reĝoj de Azio.

Post kelkaj jaroj Aleksandro Granda decidis fari grandan militadon kontraŭ Azio, kaj alproksimiĝis al la lando kie estis reginta Gordio. Kiam li demandis, "Kio estas ĉi tie la plej interesa vidindaĵo?" oni rakontis al li tion, kion oni diras pri la ŝnurega ligaĵo sur la veturilo de Gordio. Kompreneble (of course) Aleksandro deziris fari ion ajn utilan por venki Azion, tial li tuj venigis gvidiston por konduki lin al la templo. Alveninte tien, li zorge rigardadis la ligaĵon, kaj ekzamenis la ŝnuregon el kiu ĝi estis farita. Tiam, elpreninte sian glavon el la glavingo, subite kliniĝante li rekte tratranĉis la tutan ligaĵon. "Nenio estas pli facila ol tio," li diris, "kaj nun mi ne dubas ĉu mi certe regos super ĉiuj reĝoj de Azio." Pro tio, kion faris Aleksandro Granda, oni ankoraŭ nuntempe diras, kiam iu ajn superas malfacilaĵon per kia ajn subita metodo, "Li tranĉis la gordian ligaĵon."

1. One often hears the remark "I will cut the Gordian knot." 2. There is an interesting story about this. 3. A wagon whose yoke was tied to the pole by a large knot had been put in the middle of the temple. 4. It was a thank-offering to the sacred gods, by whose help Gordius had in olden time become king. 5. It was said that whoever would be able to untie that rope would no doubt become ruler over the whole of Asia. 6. Alexander the Great, having begun a campaign against Asia, approached the city where this temple was. 7. Having heard the story, he at once had a guide come, and went thither, guided by him. 8. He desired to do everything which was useful to the conquering of Asia. 9. Having examined the knot carefully, he bent over and tried for a few minutes to untie it. 10. Then he chose another method. 11. He seized his sword, and suddenly cut through the whole knot. 12. Having done this, he put the sword back into the scabbard. 13. This he did, instead of continuing (daŭrigi) his efforts to untie the knot. 14. In fact, having no patience, he had become tired. 15. Perhaps the conquering of Asia did not in any way become possible on account of this, but at least the story is interesting, whatever actually (efektive) happened. 16. Nothing is impossible, whenever one tries enough. 17. In a tropical country, such as part of Asia is, the landscapes are beautiful. 18. A tropical twilight is very short, however, and the shadows have scarcely become long when the sun seems to sink suddenly below the horizon, although the last bright rays continue to shine back through the atmosphere for a few minutes.

238. The pronoun (and pronominal adjective) ambaŭ, both, indicates two persons or things considered together. It is invariable in form:

Ili ambaŭ venis al la templo, they both came to the temple.
Ambaŭ faris oferojn al la dioj, both made offerings to the gods.
Vidante kaj la plumon kaj la plumingon, mi prenis la ambaŭ, seeing both the pen and the penholder, I took both.

239. Some verbs may be used in the simple form, and also with both the suffix -ig- and the suffix -iĝ-. Thus from one verb-root three verbs of distinct meaning may be made, and the formation with -ig-, being transitive, may also be used in the passive:

240. A conditional sentence consists of two parts, an assumption and a conclusion. The assumption is a clause (introduced usually by the conjunction se, if) which assumes something as true or realized. The conclusion is a statement whose truth or realization depends upon the truth or realization of the assumption. Factual conditions (conditions of fact) may deal with the present, past or future time:

Se li vidas tion, li ploras, if he sees that, he weeps (is weeping).
Se li vidis tion, li ploris, if he saw that, he wept.
Li ploros, se li vidos tion, he will weep, if he sees that.
Se li venis hieraŭ, li foriros morgaŭ, if he came yesterday, he will go away tomorrow.
Se li estas vidinta tion, li nun ploras, if he has seen that, he now is weeping.
Se tio estas vidota, li estas punota, if that is going to be seen, he is going to be punished.
Se li estas kaptita, li estos jam punita, if he has been captured, he will already have been punished.

Iam du monaĥoj reiris tra la arbaro al la monaĥejo, dum grade krepuskiĝis. Ambaŭ portis pezajn sakojn da terpomoj, kaj baldaŭ laciĝis, sed ne sciis kion fari. Okaze ili ekvidis azenon ligitan al arbo, kaj unu monaĥo, haltinte, diris petole al la alia "Se vi anstataŭos la beston, mi havos portanton por miaj propraj sakoj, kaj ankaŭ por la viaj." Lia kunulo respondis "Nu, se la azeno portos miajn sakojn, mi mem ĝoje restos en ĝia loko." Ĵus dirite, tuj farite (no sooner said than done). Malliginte la ligaĵojn kiuj tenis la azenon, ili ĵetis la sakojn trans la dorson de la utila besto. Unu monaĥo tuj forkondukis la azenon, dum ambaŭ viroj laŭte ridis. Post tio, la dua monaĥo sin ligis per la sama ŝnurego kiu antaŭe tenis la azenon. Kiam revenis la kamparano, kies azeno estis ĵus ŝtelita, li ekhaltis, multe mirigite, vidante homon tie ligita. La monaĥo anoncis al li, "Ĉar mi estis tro manĝema, Dio faris azenon el mi, antaŭ du jaroj. Mi ĵus rericevis mian propran formon." Tuj la kredema kamparano invitis la petolan monaĥon al sia hejmo. La monaĥo restis tiun nokton ĉe la kamparano, kaj la sekvintan tagon li foriris, beninte la kamparanon, sed kaŝe ridante pri la afero. Tiam la kamparano iris vendejon, por aĉeti alian azenon. Li ekvidis sian propran azenon, kiun la unua monaĥo estis sendinta tien, post sia reveno al la monaĥejo. La malsaĝa kamparano, kliniĝinte al la besto, diris "Ho, bona monaĥo, mi vidas ke duan fojon vi jam estis tro manĝema!" La muta besto forte svingis la orelojn kaj skuis la kapon, pro la varma elspiraĵo apud sia orelo. Tio ŝajne estis respondo al la ĵus diritaj vortoj, tial la malsaĝa kamparano ree aĉetis sian propran azenon.Ĉiam poste li nek turmentis nek eĉ laborigis ĝin, kredante la azenon la sankta monaĥo mem.

241. That indication of the speaker's frame of mind which is given by the form of the verb is called the mood of the verb. All verbs given so far have been in the indicative mood, which represents an act or state as a reality or fact, or in the infinitive mood, which expresses the verbal idea in a general way, resembling that of a substantive. The conditional mood does not indicate whether or not the act or state mentioned is a fact, but merely expresses the speaker's idea of its likelihood or certainty, or is used in an assumption or conclusion dealing with suppositions, not with actual facts. The ending of the conditional mood is -us. The conjugation of vidi in the aoristic tense of the conditional mood is as follows:

mi vidus, I should see.
vi vidus, you would see.
li (ŝi, ĝi) vidus, he (she, it) would see.
ni vidus, we should see.
vi vidus, you would see.
ili vidus, they would see.

242. In addition to the aoristic tense, the conditional mood has three active and three passive compound tenses, formed by combining the participles with the aoristic tense of esti in the conditional mood. A synopsis of vidi in these compound tenses is as follows:

243. A conditional sentence dealing with suppositions concerning events in present or future time is called a less vivid condition (Less vivid, in contrast to factual conditions (240), which are vivid, because they deal with facts.), and the conditional mood is used in both the assumption and the conclusion:

Se li vidus tion, li plorus, if he should see that, he would weep.
Mi ĝoje helpus vin, se mi povus, I would gladly help you, if I could.
Se vi metus ilin sur la dorson de la azeno, ĝi portus ilin, if you should put them on the donkey's back, it would carry them.
La petola junulo turmentus la monaĥon, se li revenus, the mischievous youth would torment the monk, if he should return.
Se li estus kaptata, li estus punata, if he should be caught, he would be punished.

244. The conditional mood may be used in a conclusion whose assumption is merely implied, serving thus to soften or make vague the statement or question in which it is used:

Mi ĝoje helpus vin, I would gladly help you.
Ĉu vi bonvole dirus al mi? Would you kindly tell me?
Kiu volus enspiri tian aeron? Who would wish to inhale such air?
Estus bone reteni vian propran, it would be well to keep your own.
La ĉielo vin benus pro tio, Heaven would bless you for that.

245. The prefix dis- indicates separation or movement in several different directions at once:

1. Ofte oni parolas pri la pezeco de diversaj objektoj. Tia pezeco estas kaŭzata de la forto kiun oni nomas la gravitado. Pro tiu forto ne nur objektoj sur la tero, sed ankaŭ la tero mem, havas konatan pezecon, kiun la kleruloj jam antaŭ longe kalkulis. La suno kaj la luno simile havas pezecon, ĉar ili ambaŭ, same kiel la tero, moviĝas laŭ tiu sama gravitado kiu efektive regas ĉiujn el la ĉielaj korpoj. Se la gravitado ĉesus ekzisti, la riveroj ne plu fluus antaŭen en siaj fluejoj (beds). Ne fluante de altaj ĝis malaltaj lokoj, la akvo disfluus, aŭ restus tie, kie ajn ĝi okaze estus. Neniom da pluvo falus; kontraŭe, la malsekaĵo en la aero ankoraŭ restus tie, en la formo de densaj mallumaj ĉiamaj nuboj.Ĉiuj vivaj estaĵoj (beings), ĉiuj konstruaĵoj, efektive ĉio, baldaŭ disflugus de la rapide turniĝanta mondo.Ĉiuj ĉi (all these) nun devas resti sur la tero, tial ke la gravitado restigas ilin ĉi tie. Se la gravitado ne plu ekzistus, nenio restus plu sur la tero. La aero mem ne plu ĉirkaŭus nin, sed ĝi ankaŭ forlasus la mondon, tuj maldensiĝinte (having become rarefied). La fama angla filozofo Newton estis la unua, kiu studadis la kialon (reason) de la falado de objektoj. Li komencis, laŭ la rakonto, per okaza ekrigardo al falantaj pomoj en sia propra pomarbejo. Antaŭ tri jarcentoj, li eltrovis ke estas tia forto kia la gravitado, kaj difinis la naturajn leĝojn laŭ kiuj la gravitado sin montras.Ĉi tiu forto, kiu restigas ĉion sur la tero, estas tamen la kaŭzo de nia laciĝado, kiam ni marŝas aŭ kuras, ĉar ĝi faras nin pezaj, kaj tial ni ofte deziras halti kaj ripozi. Estas ankaŭ la malfacileco en la superado de tiu sama forto, kiu faras tiel malfacila la konstruadon de utilaj aerŝipoj.

1. Newton was an Englishman who lived three centuries ago. 2. One day he was walking in his orchard, and, noticing the falling apples, he stood still (ekhaltis) and began to wonder why they fall. 3. He studied the cause of their falling, wishing to discover whatever laws of nature he could. 4. He watched various falling objects, and tried to calculate their velocity (rapideco). 5. Finally he recognized that force which is called gravitation. 6. Of course (kompreneble) gravitation had always existed, but its laws were not noticed or clearly defined until Newton studied the matter. 7. If gravitation should not exist any more, no rain would fall, but instead of condensing, the moisture would remain above our heads in eternal clouds. 8. But gradually the moisture and the air itself, becoming rarefied, would fly away from the earth, being held no longer by the force of gravitation. 9. The water in the rivers would leave off flowing (cease to flow) on toward the sea, because now the water flows from high to low places only on account of gravitation. 10. Instead of gravitating toward the sea, in fact, the water would flow in every direction (245) out of the riverbeds, or would remain there, without moving at all (tute ne movante). 11. Nothing on earth would remain here very long, but everything would fly off the quickly moving world, and leave it entirely bare. Soon, also, the earth itself would break-into-pieces (245).

246. A condition contrary to fact indicates that the opposite of what is mentioned has really taken place or is taking place. It expresses the speaker's certainty that an act or state would have been realized, if some other act or state were also realized. Such conditions cannot refer to the future, but only to present or past time. The conditional mood is used:

Se vi estus turninta vin, vi estus vidinta tion, if you had turned, you would have seen that.
Se la malsekaĵo ne estus densiĝinta, ne estus pluvinte, if the moisture had not condensed, it would not have rained.
Se li estus kaptita, li estus punita, if he had been caught, he would have been punished.
Se li estus sidanta tie, mi vidus lin, if he were (if he should be) sitting there, I should see him.
Se la gravitado ne ekzistus, tiu pluvo ne estus falanta, if gravitation did not (should not) exist, that rain would not be falling.

247. The verb devi (cf. devo, duty) is equivalent to the verb must (which in English has no future, past, infinitive, etc.), and to to have to, to be obliged to, etc., carrying the idea of must into all tenses and moods. In the conditional mood its meaning is softened into a vaguer sense (of moral obligation), and carries the idea of ought:

Objektoj en la aero devas fali, objects in the air have to fall.
Ni devis agi laŭ la leĝoj, we had to act according to the laws.
Vi devos iri, you must (will have to) go.
Ŝi ne volas devi fari tion, she does not wish to have to do that.
Ili devigis min iri, they compelled me to go.
Vi devus iri, you should go (you ought to go).
Oni devus pensi antaŭ ol paroli, one ought to think before speaking.
Li estus devinta veni, he ought to have come.
Tio devus esti farita, that ought to have been done.

248. The preposition sen, without, indicates the omission, absence or exclusion of that which is expressed by its complement. It may be used as a prefix (160), giving a sense of deprivation or exclusion (like that given by the English suffix -less):

Li difinis la vorton sen eraro, he defined the word without an error.
La rivero senĉese fluas, the river flows without ceasing.
Tio estas ne nur senutila sed eĉ malutila, that is not only useless but even harmful.
Li ne plu estas senmona, he is no longer penniless.
Li sentime alproksimiĝis al ĝi, he fearlessly approached it.

Unu el la plej famaj grekaj filozofoj estis nomita Sokrato. Li estis malbela malalta persono, kun senhara kapo kaj dika korpo, sed malgraŭ tio li estis treege bona, nobla kaj saĝa. Li instruadis per interparolado kun la lernantoj. Kutime li komencis per demando pri io ajn, pri kio la aŭskultanto respondos. Fine, la lernanto grade komprenis ĉu liaj propraj opinioj pri la afero estas pravaj. Ankoraŭ nun oni nomas tiun metodon de instruado per la interparolado "la Sokrata metodo." Sokrato diradis tute sen timo ĉion, kion li pensis, eĉ pri la dioj kaj pri la nekredeblaj rakontoj pri la dioj. Se li ne estus tiel multe klariginta, eble li estus vivinta pli longan tempon. Sed multaj personoj malamis lin, precipe ĉar li donis novajn ideojn al la junuloj, kiuj sekve komencis pensi por si mem, anstataŭ fari tion kion faras ĉiu alia. Tial oni akuzis Sokraton en la juĝejo, nomante lin pekanto kaj malbonfaranto, unue, ĉar li ne disdonas oferojn al la dioj, due, ĉar li enkondukas novajn diojn (ĉar li diris ke supernatura voĉo, kiu sendube estis lia nomo por la konscienco, parolis mallaŭte ĉe lia orelo), trie, ĉar li malbonigas la junularon de la urbo. Se li estus konfesinte la kulpon kaj petinte pardonon, tiam la juĝistoj eble estus punintaj lin per nura (mere) monpago (fine). Sed li fiere respondis ke efektive li multe plibonigas la junularon, kaj anstataŭ esti malutila, aŭ eĉ neutila, li treege utilas al la urbo. Li diris ke oni havas nenian rajton puni lin, sed ke, kaŭze de sia bonfarado al la urbo, li efektive meritas ĉiutagan manĝon senpagan. Tamen, tute ne kompreninte kiel prava Sokrato estas, la juĝistoj mortkondamnis lin. Oni devigis lin trinki la venenon. Iom poste, en la malliberejo, li trankvile adiaŭis siajn plorantajn amikojn, kaj akceptinte la venenan trinkaĵon, sentime ĝin trinkis.

1. Socrates believed that if one knows about good and evil (201) he will do good, but will not do evil. 2. Therefore he wished to help mankind (la homaron), teaching them what the good is. 3. He also wished to discover for himself what is right and what is wrong. 4. So he asked every one whom he met (about) his opinions, and the one-talking-with [him] would also notice whether his own ideas were right or not. 5. But the fellow-citizens of Socrates were jealous, and hated him, because they did not understand him. 6. Therefore they accused him, called him a sinner, and sent around (245) false reports (falsajn sciigojn) about him. 7. Because he said that conscience guided him (in the form of a soft voice at his ear), they accused him of (pri) introducing (218, b) new gods. 8. They also said that he was corrupting the youth of the city. 9. If Socrates had pleaded guilty, and begged for a fine instead of the death-punishment, without doubt he would have been pardoned and fined (monpunita). 10. But he said "I have never in my life sinned in any way, and I do not deserve any sort of punishment." So the judges condemned him to death by the drinking of poison.

250. Clauses of imaginative comparison are introduced by the conjunction kvazaŭ, as though, as if. Sometimes the verb in the comparison may be left unexpressed or merely implied:

Li trinkas la venenon kvazaŭ ĝi estus vino, he drinks the poison as though it were wine.
La kondamnito marŝis kvazaŭ kun malfacileco, the condemned man walked as if with difficulty.
Li konfesis kvazaŭ kulpulo, he confessed like a culprit.

251. Personal pronouns, and less frequently nouns, may be used with the preposition al to express concern or interest on the part of the person indicated by the complement of this preposition:

Li bruligis al si la manon, he burned his hand.
Hi tranĉis al li la barbon, they cut his beard (the beard for him).
Ŝi preparas al ni bonan manĝon, she is preparing us a good meal.
Ĉu vi faros servon al mi? Will you do me a service?

252. By an extension of its use in expressing reference, al may often be used in the place of de expressing separation (170), when the use of de might seem to indicate agency (169) or possession (49):

La luno estas kaŝata al ni de la nuboj, the moon is hidden from us (to us) by the clouds.
Ĝi estas stelita al mi de li, it has been stolen from me by him.

253. The suffix -estr- is used to indicate the chief, head, or one in control of that which is expressed in the root:

La vorto ostracismo havas interesan devenon (origin). En ĝia komenco oni rekonas la grekan vorton kiu signifas "ŝelon de la ostro." En ĝia fino oni vidas la saman "-ismon " kiu, deveninte de la greka, ankoraŭ estas uzata kiel vortfino en multaj diversaj lingvoj. La nuna senco de la vorto, facile trovebla en anglaj vortaroj (dictionaries), devenas de la jena greka kutimo:

Sepdek jarojn antaŭ ol vivadis Sokrato, oni faris strangan leĝon en lia urbo. Laŭ tiu, oni povis ekzili iun ajn estron kies ideoj pri la administrado de la urbo ne ŝajnis pravaj.Ĉi tion oni povis fari, tute sen juĝado aŭ eĉ akuzado, ĉar oni havis la jenan metodon: se ĉe popola kunveno ses mil urbanoj voĉdonis (vote) kontraŭ iun ajn, tiu estis devigata foriri de la urbo, kaj forresti dek jarojn. Li povis neniel havigi (get) al si pardonon, sed devis tuj foriri kvazaŭ konfesinta kulpulo. Por voĉdonoj, oni skribis la nomon de la kondamnoto sur peco da potaĵo (pottery), aŭ pli ofte sur ostroŝelo. Ĝuste tial oni nomas la kutimon ostracismo. Unufoje, kelkaj malamikoj proponis voĉdonadon pri la ostracismo de tre bona kaj nobla viro, nomita Aristejdo, kiu tute ne meritis tian punadon.

Antaŭ ol la kunveno disiĝis, kamparano alproksimiĝis al Aristejdo (kiu mem ĉeestis), petante lian helpon, ĉar la neinstruita kamparano ne povis skribi. La saĝulo diris "Kion vi volas skribi sur la ŝelo?" La kamparano, ne sciante ke li parolas al la viro mem, respondis "Aristejdon." Skribinte ĝin, Aristejdo demandis kun trankvila konscienco "Pro ĝuste kiaj pekoj vi malamas Aristejdon?" La kamparano respondis, "Ho, mi ne kaŝos al vi ke mi eĉ ne konas lin! Sed mi deziras ekzili lin nur ĉar min enuigas la sono de lia nomo. Mi tre enuas ĉiam aŭdante lin nomata Aristejdo la justa!"

1. Aristeides had just arrived at the popular assembly when a peasant approached him. 2. If Aristeides had not had a pleasant countenance and musical (belsonan) voice, doubtless the peasant would not have asked his help. 3. Ought Aristeides to have written his own name on the oyster-shell or piece of pottery which was going to be used as a vote against him? 4. Without just (exactly) this help, the peasant could not have voted. 5. Doing him the service requested, Aristeides said, as if (250) he himself were not the man under-discussion (205), "Why do you hate Aristeides? 6. Could you tell me how he has sinned against the city?" 7. The silly-creature (132) replied, "Oh, I know nothing about him, but I am weary [of] always hearing him called the just." 8. Ought such persons as that ignorant peasant have-the-right to vote about important affairs? 9. The ancient law about ostracism was a strange [one]. 10. The name of the person to-be-exiled (199) was usually written upon an oyster-shell, and the meaning of the word signifying the custom comes from that. 11. Through (per) ostracism, any leader could be banished, justly or unjustly, without trial of any kind, or explanation of the reasons.

254. For expressions of command, exhortation, entreaty, etc., there is an imperative mood, as in English. The ending of the imperative mood is -u. Beside the aoristic tense, six compound tenses are formed by combining the participles with the imperative mood estu of the auxiliary verb, but these tenses are seldom used. The conjugation of vidi in the aoristic tense of this mood, together with a synopsis in the compound tenses, is as follows:

255. The first person singular of the imperative mood is used to express the speaker's resolve concerning his own action, or an exhortation to himself concerning such action. The first person plural is used to express resolve or exhortation concerning the joint action of the speaker and the person or persons addressed:

Mi pensu pri tio! Let me think about that!
Mi ne forgesu tion! I must not (do not let me) forget that!
Ni ekzilu lin! Let us exile him!
Ni ne sidiĝu tie! Let us not sit down there!
Ni estu grize vestitaj! Let us be dressed in gray!

256. The second and third persons of the imperative are used to express peremptory commands and prohibitions.

Estu trankvila! Be calm! (One person is addressed.)
Estu pretaj por akompani min! Be ready to accompany me! (Two or more persons are addressed.)
Parolu kvazaŭ vi komprenus! Talk as though you understood!
Ne fermu tiun pordon! Do not shut that door!
Ne estu vidata tie! Do not be seen there!

Li estu zorga! Let him be careful (he must be careful)!
Ŝi ne faru tion! Do not let her do that (she is not to do that)!
Ĉio estu pardonata! Let everything be forgiven!
Oni lasu min trankvila! People are to let me alone!
Ili neniam revenu! Let them never (do not let them ever) return!
La kulpuloj estu punataj! Let the culprits be punished!

257. By an extension of its use in resolve, exhortation, command and prohibition, the imperative mood may be employed for less peremptory expressions, such as request, wish, advice, etc., and in questions of deliberation or perplexity, or requests for instruction:

258. The word moŝto may be used alone, or after a title, to denote respect. When used after a title, the title becomes an adjective:

Lia reĝa moŝto, his majesty.
Lia juĝista moŝto, his honor the judge.
Ŝia reĝina moŝto, her majesty.
Lia urbestra moŝto, his honor the mayor.
Ĉu via moŝto lin aŭdis? Did your honor (excellency, etc.) hear him?

Antaŭ pli multe ol dumil jaroj vivis en Sirakuzo, sur la insulo Sikelio, tre kruela tirano. Li diris al si "Mi estu ĉiopova (all-powerful)!" Tial li faris multe da militadoj, kaj venkis ne nur barbarajn popolojn, sed ankaŭ multajn urbojn en Italujo kaj norda Afriko. Detruinte ĉion sen kompato, li ordonis "La loĝantoj estu vendataj por sklavoj!" Li deziris fari por si, el la venkitaj kaj sklavigitaj popoloj, unu grandan imperion. Sed la urboj ĉie, eĉ en Grekujo, ne kaŝis al li sian grandan malamon al tia tirano. Tial li ĉiam timis pri sia vivo, timante ke iu subite mortigos lin. Unufoje Damoklo, amiko de la tirano, diris al li, "Se mi estus tiel riĉa kaj pova kiel via reĝa moŝto, mi estus treege feliĉa!" La tirano respondis, "Venu al festo ĉe mi, se tio plaĉas al vi, kaj eltrovu ĉu mi devus esti feliĉa aŭ ne." "Mi venos tre volonte," ekkriis Damoklo, "kaj mi dankas vian moŝton pro tia afableco!" La tirano ĝentile respondis "Ho, estas nenio (=you are welcome)! Nur ne forgesu la deciditan horon!" Je la ĝusta horo Damoklo iris al la festo, kie oni donis al li seĝon flanke de la tirano mem. "Manĝu kaj trinku kiom ajn vi volas," konsilis la tirano, "kaj poste ni parolos pri la feliĉeco." Damoklo tuj konsentis al tia propono, kaj agis laŭ la permeso tiel afable donita al li. Manĝante bonegan manĝaĵon, kaj trinkante dolĉan vinon, li tute ne enuis ĉe la festo. Baldaŭ la tirano diris "Rigardu supren, kaj vidu ĝuste kian feliĉecon mi havas!" Supren rigardinte, Damoklo ekvidis akran glavon, antaŭe kaŝitan al li de kurteno. Subtenate de unu sola haro, la glavo ŝajnis kvazaŭ tuj falonta sur la kapon de Damoklo. "La dioj min helpu!" li ekkriis, forsaltinte de la tablo. Pro la ĵus dirita stranga rakonto, oni ankoraŭ nun nomas la atendadon por io timeginda, kio ŝajnas ĉiam okazonta sed efektive ne okazas, "la glavo de Damoklo."

1. The word ostracism comes from the Greek word signifying "oyster-shell." 2. It has its present meaning because oyster-shells or pieces of pottery were used for the voting. 3. The story about Aristeides is interesting, but that about the sword of Damocles is also interesting. 4. His friend, the Syracusan tyrant, had permitted all sorts of injustices, against not only barbarians but even Greeks. 5. His only bidding usually was "Let every inhabitant be sold as a slave!" 6. He thought "Let me make one sole empire out of Africa, Italy and Sicily!" 7. Damocles said to him "Your royal highness ought to be very happy!" 8. The tyrant answered, "Come to a feast tomorrow, and find out. I will give you a seat (214, b) beside me." 9. Damocles willingly consented, and went thither. 10. The tyrant advised "Let us eat and drink until midnight, if that would be-pleasing to you. Then let us discuss the problem about happiness." 11. After a few hours Damocles heard a slight sound over his head, and the tyrant said to him, "Look up and you will see what kind of happiness mine is." 12. "Heaven defend me!" exclaimed Damocles, catching sight of a sharp sword hanging by a single (sole) hair.

259. The imperative mood is used in a subordinate clause, with a meaning similar to that in its independent use, after a main verb expressing command, exhortation, resolve, consent, wish, etc., or after any word or general expression of command, intention, necessity, expedience, etc. Such clauses are introduced by the conjunction ke:

Command and Prohibition.
Li diras ke vi iru, he says that you are to go.
Ŝi skribis al li ke li venu, she wrote him to come.
Mi malpermesas ke vi restu, I forbid you to remain.
Ni ordonos ke li estu punata, we shall order that he be punished.

Request and Wish.
Mi petas ke vi ne lasu min, I beg that you do not leave me.
Mi petegas ke vi estu trankvilaj, I implore you to be calm.
Li deziras ke ili estu sklavigitaj, he desires that they be enslaved.
Ni volis ke li ne forgesu tion, we wished him not to forget that.

Advice, Consent, Permission.
Mi konsilis al li ke li iru, I advised him to go.
Mi konsentis ke li restu, I consented that he remain.
Ili permesos ke la barbaroj forkuru, they will permit the barbarians to escape (that the barbarians escape).

Questions.
Li demandas ĉu ili foriru, he inquires whether they are to go away.
Oni demandis ĉu lia moŝto eniru, they asked whether his honor was to enter.
Mi miras ĉu mi faru tion, I wonder whether I am to do that.

Intention, Expedience, Necessity, etc.
Ni intencas ke vi estu helpata, we intend that you shall be helped.
Lia propono estas ke ni ricevu la duonon, his proposal is, that we receive the half.
Lia lasta ordono estis, ke vi venu, his last order was that you come.
Estos bone ke vi ne plu nomu lin, it will be well for you not to (that you do not) mention him any more.
Estas dezirinde ke ni havu bonan imperiestron, it is desirable that we have a good emperor.
Estis necese ke ĉiu stariĝu, it was necessary for everyone to rise.
Plaĉos al li ke vi iru, he will be pleased to have you go.

260. Since prepositional uses are not exactly alike in any two languages, it is not always possible to translate a preposition of one language by what is its equivalent in some senses in another. In order to insure some means of translating correctly into Esperanto any prepositional phrase of the national languages, the preposition je is regarded as of rather indefinite meaning. In addition to its use in dates and allusions to time (89, 185), it may be employed when no other preposition gives the exact sense required, especially in protestations and exclamations, expressions of measure (see also 139), and of indefinite connection:

Je la nomo de ĉielo! In the name of Heaven!
Je mia honoro mi ja elfaros tion! On my honor I will accomplish that!
Ĝi estas longa je du mejloj, it is two miles long (long by two miles).
Ili venis je grandaj nombroj, they came in great numbers.
Li estas tenata de la policano, je la brako, per forta ŝnurego, he is held by the policemen, by the arm, with (by) a strong rope.

The preposition je is used to express indefinite connection after the following words (other prepositions sometimes used are given in parentheses):

261. The suffix -op- is used to form collective numerals:

Iam Ciruso, nepo de Ciruso Granda, sopiris je la imperio de sia pli maljunafrato, kiu sekvis la patron de ambaŭ fratoj kiel reĝo, aŭ pli ĝuste imperiestro. Decidinte forigi de la reĝeco (to dethrone) sian fraton, Ciruso petis la grekojn ke ili partoprenu (take part) en kelkaj negravaj militadoj. Multaj tiamaj grekoj tre volonte sin okupis je la batalado, pro la granda pago ricevata. La venditaj sklavoj kaj la detruitaj konstruaĵoj ĉiam provizis ilin je multe da riĉaĵo, kaj krom tio la militistoj ŝajnis ĝui eĉ la militadon mem. Estis tute indiferente al ili ĉu la kaŭzo de la militado estas prava kaj justa aŭ ne. Unue Ciruso nur petis ke ili helpu liajn proprajn soldatojn kontraŭ iuj najbaroj. Li kaŝis al ili sian veran celon, ĉar se la grekoj estus suspektintaj tion, kion li intencis fari, ili neniam estus akompanintaj lin tiel malproksimen de sia patrolando. Grade li kondukis ilin trans tutan Azion, kaj fine la dekmil grekoj komprenis ĉion, kaj treege koleriĝis. Paroladante al ili, Ciruso tuj diris "Mi ne permesas ke vi reiru, kaj mi petegas ke vi antaŭen marŝadu kun mi, sen plua (further) prokrasto! Se mi sukcesos kontraŭ mia frato, mi certigas vin je mia honoro ke ĉiu el vi revenos havante sakojn plenajn je riĉaĵo! Estas nur necese ke vi fidu je mi, kaj ĉio estos bona!" Tiam la soldatoj hontis je sia antaŭa timo, kaj kuraĝe antaŭen marŝadis. Fine, apud granda urbo, la frato de Ciruso elvenis havante okcentmil soldatojn, por batali kontraŭ la centmil de Ciruso. Per la helpo de siaj grekoj, Ciruso estis preskaŭ venkinta en terura batalo, kiam subite li ekvidis sian fraton, je malgranda interspaco. Ekkriante "Mi vidas la viron!" li rajdis rekte al la reĝo, ĵetante sian pezan lancon al li. La sola rezulto estis la morto de Ciruso mem, ĉar la amikoj de la reĝo, kvinope kaj sesope atakinte Ciruson, lin tuj mortigis.

1. Cyrus did not desire that his brother should remain king. 2. He decided, "Let me myself become (fariĝi) king! I should much enjoy that!" 3. So he asked the Greeks to help him in some battles against nearby enemies. 4. Gradually an army (126) of a hundred thousand men, ten thousand of whom were Greeks, gathered (232, b) around him. 5. He led them farther and farther, into the middle of Asia, until finally the Greeks suspected his true aim. 6. They said to each other in terror, "He did not at first propose that we fight against the Great King. Let us return home without delay!" 7. Cyrus addressed (218) them as follows: "Must I permit you to go back? I implore you to be courageous, and I do advise you not to forget your longing for (260) honor! 8. Only be worthy of your leader, and rely upon me! Do you not wish to return home provided with wealth, beside the money which I shall pay to you?" 9. Immediately the soldiers were ashamed of their fear, and advanced by hundreds, full of courage. 10. Soon the brother of Cyrus approached, with (havante) eight hundred thousand men. 11. By the aid of the Greeks, Cyrus won the battle, but he himself lost his life. 12. So neither he nor the Greeks could enjoy the result of their efforts.

262. Purpose may be expressed by a subordinate imperative clause, introduced by por ke:

Mi faras ĝin por ke li helpu vin, I do it in order that he may help you.
Mi ekkriis por ke vi aŭdu, I cried out in order that you should hear.
Li venos por ke ni estu feliĉaj, he will come that we may be happy.
Mi studas por ke mi lernu, I study that I may learn.
Ili restu por ke ni punu ilin, let them stay for us to punish them.

263. The accusative of direction of motion is used after nouns from roots expressing motion:

Lia eniro en la urbon estis subita, his entrance into the city was sudden.
La irado tien estos plezuro, (the) going thither will be a pleasure.
Ĝia falado teren timigis min, its falling earthward terrified me.

264. a. An intransitive verb may be followed by a noun in the accusative case, if the meaning of the noun is related to that of the verb:

Li vivas agrablan vivon, he lives an agreeable life.
Ŝi dancis belan dancon, she danced a beautiful dance.
Ili ploris maldolĉajn larmojn, they wept bitter tears.

b. Verbs of motion (iri, veni, pasi, marŝi, veturi, etc.) compounded with prepositions or adverbs (121) indicating direction, also compounds of such verbs as esti and stari with prepositions expressing situation, may be followed by the accusative, instead of by a prepositional phrase in which the preposition is repeated:

La viro preterpasis la domon, the man passed (by) the house.
Lin antaŭvenis du sklavoj, there preceded (came before) him two slaves.
Ni supreniru la ŝtuparon, let us go up the stairs.
Mi ĉeestis la feston, I attended (was present at) the entertainment.
Mi kontraŭstaras vian opinion, I oppose (withstand) your opinion.

c. The slight change in meaning given by pri used as a prefix may render intransitive verbs transitive. The same is true of el prefixed to intransitive verbs not expressing motion:

Ŝi priploris la mortintan birdon, she mourned the dead bird.
Mi pripensos la aferon, I shall consider (think over) the matter.
Ni ĝin priparolos, we shall talk it over.
Li klare elparolas la vortojn, he pronounces the words clearly.

265. The accusative may be used after verbs of such meaning that either a prepositional phrase or an accusative would seem correct:

Mi pardonas lin (al li), I pardon (grant pardon to) him.
Mi helpis lin (al li), I helped (gave aid to) him.
Ĝi plaĉas min (al mi), it pleases (is pleasing to) me.
Li obeis nin (al ni), he obeyed (was obedient to) us.
Ŝi ridis mian timon (je mia timo), she ridiculed (laughed at) my fear.

266. The accusative may be used after certain adverbs which are normally followed by a prepositional phrase:

Rilate tion (rilate al tio), in regard to that.
Escepte tion (escepte de tio), with the exception of that.
Koncerne la aferon (koncerne je la afero), concerning the affair.
Kompare la alian (kompare kun la alia), in comparison with the other.
Konforme la leĝon (konforme al la leĝo), in conformity to the law.

268. The indefinite suffix -um- serves the same general purpose in word formation which je serves as an indefinite preposition (260):

La grekaj militistoj sentis grandan teruron kiam Ciruso ne plu vivis. La celo de la longa marŝado ne povis esti plenumata, pro la morto de la obstina trokuraĝa militestro mem. Kvankam la grekoj estis venkintoj, ili estis tute solaj en fremda lando, ĉirkaŭitaj de barbaroj kiuj, per trompemaj proponoj kaj falsaj promesoj pri amikaj interrilatoj, tuj okazigis la morton de la grekaj estroj. Senigite je siaj estroj, la kompatindaj viroj tute malesperis. Sed kelkaj subestroj, rapide kunveniginte la soldatojn, diris, "Ni mem kondukos vin per kiel eble plej rekta vojo hejmen! Ni faros nian eblon (utmost) por ke ni ĉiuj estu savitaj!"Ĉar restis nenio alia por fari, la malfacila malgaja reirado de la grekoj komenciĝis sen prokrasto. Ili transiris varmegajn ebenaĵojn (plains), supreniris kaj malsupreniris krutajn neĝkovritajn montojn, meze de la vintro, kaj sen pontoj transiris larĝajn riverojn.Ĉie la malfidindaj barbaroj atakis ilin, kvazaŭ por ke neniu greko restu viva. Krom tio, la grekoj mortis dekope kaj dudekope ĉiutage, pro varmegeco, malvarmegeco, laceco kaj malsateco (hunger). Fine, post nekredeblaj suferoj, la restaĵo de la dekmil soldatoj alvenis sur monton, kaj ekvidis la maron. Laŭta ekkriego "La maro! La maro!" eksonis inter la lacaj viroj, el kiuj multaj ploris larmojn de ĝojo. De infaneco ili alkutimis al la vojaĝado per akvo, kaj post iom da ripozo ili sin provizis je ŝipoj, por transiri la maron al la patrujo je kiu ili estis tiel longe sopirintaj. Treege interesa historio koncerne la tutan aferon estas verkita de fama greka verkisto (writer), kiu estis akompaninta Ciruson por ke li povu ĝui kaj studi ĉion interesan sur la vojo. Tiu azia militado de Ciruso nepre estas unu el la plej rimarkindaj okazintaĵoj iam priskribitaj, eĉ sen escepto de la posta irado tien de Aleksandro Granda.

1. After the death of Cyrus, the leaders of the Greek warriors did not know what to do. 2. In the course of the following day, one of the leaders of the enemy sent a messenger (205) with deceitful promises about help. 2. He said "Assemble in our leader's tent, in order that you may all discuss the matter." 3. The Greek leaders went, although they suspected danger, because they did not know how else to save their men. 4. But they never returned, and soon the Greeks understood that the barbarians had killed them. 5. They wept tears of despair, and said "The barbarians will inevitably destroy us, for we are in a foreign land, where we know neither the languages nor the roads, and the peoples are without exception hostile to us." 6. But the leaders-of-lesser-rank said "Obey us and follow us, and we shall do our best to save you!" 7. Their return, across hot plains and snow-covered mountains, made-more-difficult by hunger and by the unceasing attacks of the barbarians, is related in the history written by a famous Greek historian. 8. One can still read this interesting narrative, in Greek or in a translation.

269. Permission is usually expressed by the use of permesi, lasi, or the imperative mood:

Ĉu vi permesas ke mi restu? May I (do you permit me to) stay?
Jes, mi permesas (jes, restu), yes, you may (yes, stay).
Ne estas permesate eniri tien, it is not allowed to enter there.
Lasu lin veni, let him come.

270. The idea of possibility or probability is given by the use of some such adverb as eble, kredeble, verŝajne, etc.:

Eble li obeos al vi, he may (perhaps he will) obey you.
Kredeble li sukcesos, probably he will succeed.
Verŝajne vi estas prava, you are probably right.
Eble oni lin savus, they might (possibly they would) save him.
Ili nepre ne batis lin, they could not have (surely did not) beat him.
Tio estas neebla! That can not be (that is impossible)!

271. Words formed with the prefix ge- indicate the two sexes together:

272. The suffix -aĉ- has a disparaging significance:

273. Interjections are words used to express feeling or call attention. Among the more common interjections are:

Permesu ke mi diru kelkajn vortojn pri la vivo de Aleksandro Granda, kiu ne estis matura viro sed havis nur dudek jarojn kiam li fariĝis reĝo. Liaj gepatroj estis tre zorge edukintaj lin, kaj la filozofo Aristotelo, kiun li tre alte estimis, estis unu el liaj instruistoj. Aleksandro firme tenadis sian propran reĝolandon, kaj ankaŭ Grekujon, kiun lia patro estis venkinta; krom tio, li faris militadojn kontraŭ diversaj fremdaj landoj, unue en Azio, tiam en Afriko, kie li fondis urbon, kaj ĝin nomis Aleksandrio. Aleksandrio nepre estis belega riĉa urbo. Tie troviĝis poste la fama Aleksandria biblioteko. Se ĝi ne estus detruita de fajro, en la daŭro de iuj militadoj, ni sendube konus multe pli bone la sciadon de la antikvaj grekoj, kiuj verŝajne estis la plej klera popolo iam vivinta en Eŭropo. Venkinte Egipton, Aleksandro reiris en Azion, ĝis tre orienta kaj suda partoj, venkante ĉiujn ĉie, kvazaŭ ili estus la plej malkuraĝaj popolaĉoj en la mondo. Sed spite ĉies petoj li estis obstinaĉe nezorgema pri sia sano, kaj subite, ho ve, li mortis pro febro, tricent dektri jarojn antaŭ Kristo. Se li ne estus tiel frue mortinta, kiel multe li estus eble elfarinta! Li esperis venki Hispanujon, Italujon, kaj, mallongavorte, tiom de la okcidenta mondo kiom li jam posedis de la orienta. Tiam li celis kunigi ĉion en unu vastan imperion, kvazaŭ por fari el la mondo unu grandan familion. Li intencis ke la milionoj da enloĝantoj akceptu komunajn leĝojn kaj kutimojn, eĉ komunan lingvon, —” kredeble la grekan. Eble li ja havis la kapablecon por fari ĉion ĉi. Estas pro tio ke oni ofte aŭdas la diron "Aleksandro sopiris je aliaj mondoj por venki." Tamen, kiel malgranda estis tiu mondo kiun li konis! La tiamuloj konis nur malgrandan parton de Afriko, de Azio, eĉ de Eŭropo. Ili sciis nenion pri Anglujo, aŭ pri la vastaj kontinentoj Aŭstralio, norda kaj suda Amerikoj.

1. Alexander the Great wished to unite the whole world into one vast empire. 2. He intended that all the different peoples should conform to common laws and that their sons-and-daughters should speak one common language, and in spite of their love for their national languages, should leave-off speaking them. 3. Possibly he might have accomplished his object to some extent (217), if he had not died suddenly when he was only thirty-two years old. 4. His soldiers marched weeping past his tent, to bid farewell to their dying leader. 5. They must have esteemed him very highly! 6. It was Alexander who founded the city of Alexandria, in Egypt, where approximately three hundred years before Christ the famous Alexandrian library was located. 7. It contained an enormous collection-of-books —” almost seven hundred thousand. 8. Alas, this extensive library was destroyed by fire! 9. Alexander, who "sighed for other worlds to conquer," did not even know of the existence of North and South America, Australia, or even of England and Northern Europe. 10. Beside his Asiatic empire, he knew very little of Asia, even of China, with its millions of inhabitants. 11. How small the world was in those days!

274. An unemphatic personal, indefinite or demonstrative pronoun very frequently precedes the verb of which it is the object. This is especially true if the verb in question is an infinitive:

Mi volas lin vidi, I wish to see him.
Li povos tion fari, he will be able to do that.
Vi devus ion manĝi, you ought to eat something.
Ĉu vi ĝin kredis? Did you believe it?
Se li min vidus, li min savus, if he should see me, he would save me.

275. Some intransitive verbs have English meanings which do not differ in form from the transitive English verbs to which they are related. In Esperanto the suffix -ig- (214) must be used when the transitive meaning is desired. Some examples are given in the following table:

276. The suffix -er- is used to form words expressing units or component parts of that which is indicated in the root:

277. The prefix bo- indicates relationship by marriage. To indicate half-blood relationship, or step-relationship, duon- (166) is used:

278. a. Letters should be dated as indicated in the following: [These exampleds are obsolete - Ed.]

Bostono, je la 24a de decembro, 1912a.
Nov-Jorko, la 24an decembro, 1912a.
Sirakuzo, 24/XII/1912.

b. The usual methods of address are (to strangers and in business letters): Sinjoro, Sinjorino, Estimata Sinjoro, Karaj Sinjoroj, Tre estimata Fraŭlino, etc.; (to friends and relatives) Kara Fraŭlino, Karaj Gefratoj, Kara Amiko, Kara Mario, Patrino mia, (placing the possessive adjective after the noun in this way gives an affectionate sense, as in English "Mother mine," etc) etc.; (to persons whose opinions on some subject are known to agree with those of the writer) Estimata (Kara) Samideano (follower of the same idea).

c. Among the more usual forms of conclusion are (to strangers and in business letters): Tre fidele la via, Tre vere, Kun granda estimo, Kun plej alta estimo, etc., (to friends): Kun amika saluto, Kun ĉiuj bondeziroj, Kun samideanaj salutoj, Frate la via, etc.

Sirakuzo, la 2an de marto, 1911.

Kara Amiko,

Sendube vin surprizos ricevi leteron skribitan de mi ĉe hotelo en ĉi tiu urbo, ne tre malproksime de via propra oficejo! Via bofrato, kiun mi okaze renkontis hieraŭ en la poŝtoficejo, donis al mi vian adreson. Ĝis nun, mi estas tiel okupata ke mi ne havis la tempon eĉ por telefoni al vi. Sed nun mi havas du aŭ tri minutojn da libera tempo, kaj mi tuj ekkaptas la okazon por skribi letereton, petante ke vi vespermanĝu kun mi hodiaŭ vespere, ĉe la hotelo kie, kiel vi vidas, mi loĝas de antaŭ unu tago. (Pardonu, mi petas, ke mi finas ĉi tiun leteron per krajono, sed mi ĵus eltrovis ke restas neniom plu da inko en mia fontanplumo.) Venu je la sesa, se tiu horo estas konvena. Bedaŭrinde (unfortunately), mi devos forresti de la hotelo la tutan posttagmezon, pri komercaj aferoj, alie mi vin renkontus ĉe la tramvojo, kie haltas la tramveturiloj (streetcars). Estos plej bone, mi opinias, ke vi iru rekte al mia ĉambro, numero 26, kie mi senprokraste vin renkontos, se mi ne estos efektive jam vin atendanta. Ni esperu ke la ĉefkuiristo preparos al ni bonan manĝon! Mi esperas ke vi malatentos la falantajn neĝerojn, kaj nepre venos, responde al mia iomete subita invito, ĉar ni ja havos multe da komunaj travivaĵoj por priparoli. Do ĝis la baldaŭa revido je la vespermanĝo!

Kun plej amikaj salutoj,

Roberto

Boston, 13/VII/1911.

Nov-Jorko, 17/VII/1911.

Bostono, la 27an Majo.

279. Some transitive verbs have English meanings which do not differ in form from the intransitive English verbs to which they are related (conversely to the use explained in 275). In Esperanto the suffix -iĝ- (232), or a different root, must be used when an intransitive meaning is desired. Following are the more common verbs of this character, together with examples of the intransitive use of several of them:

La laboro nun finiĝas, the work is now coming to an end.
La glavo fleksiĝis, the sword bent.
La folioj disvolviĝas, the leaves unroll (develop).
Ĉiu kutimo ŝanĝiĝos, every custom will change.
La vintro jam komenciĝas, the winter is already beginning.
Mi vekiĝos je la sesa, I shall awake at six (o'clock).
La montrilo ŝanceliĝis, the indicator trembled (vacillated).
Vasta ebenaĵo etendiĝis antaŭ li, a vast plain extended before him.

280. Elision is not common, and its use in writing as well as in speaking is best avoided. It occurs most frequently in poetry.

a. The -a of the article may be elided before a word beginning with a vowel, or after a preposition ending in a vowel:

"L' espero, l' obstino kaj la pacienco."
"De l' montoj riveretoj fluas."
"Kaj kantas tra l' pura aero."

b. The final -o of a noun may be elided in poetry. The original accent of the noun remains unchanged:

"Ho, mia kor', ne batu maltrankvile."
"Sur la kampo la rozet'."

c. The final -e of an adverb is very rarely elided (except in the expression dank' al, which occurs in prose as well as in poetry):

"Ke povu mi foj' je eterno ekdormi!"
Dank' al vi, mi sukcesis, thanks to you, I succeeded.

281. The prefix eks- is used to form words expressing a previous incumbent of a position, or removal from such position:

eksprezidanto, ex-president.
eksreĝo, ex-king.
eksigi, to put out of office, to discharge.
eksiĝi, to withdraw from one's office, to resign.

282. The prefix pra- is used to form words expressing precedence in the line of descent, or general remoteness in past time:

283. The suffix -ĉj- is used to form affectionate diminutives, from the first syllable or syllables of masculine names or terms of address. The suffix -nj- forms similar feminine diminutives:

285. Names of national coins translated into international form (as dolaro, dollar, cendo, cent) cannot convey a very definite meaning to persons not familiar with these coins. Consequently the system devised for international use (not for actual coins, but for calculation and price quotations) is based upon a unit called the speso. The multiples of this unit are the spesdeko (10 spesoj), spescento (100 spesoj), and spesmilo (1000 spesoj). Ten spesmiloj have approximately the value of a five-dollar gold piece, twenty marks, twenty-five francs, one pound sterling, etc. The spesmilo, equivalent to about $0.4875 in the money of the United States and Canada, is the unit commonly used. (To reduce dollars to spesmiloj, multiply by 2.051.)

286. The following abbreviations are often used (for those of the metric system see any English dictionary):

Bostono, 12/XI/1910.

Nov-Jorko, 18an novembro, 1910.